2-İslam Jan Dark’ı Hüsniye…
Islam Jan Dark’ı Hüsniye…
Hüsniye, Aleviler arasında elden ele dolaşan çok okunan, evlerindeki en önemli köşede saklanan, kütüphanesi, kitaplığı olmayan Alevi evlerini süsleyen birkaç kitaptan bir tanesidir. Hüsniye’yi Velayetname, Buyruk, Kerbela olayı ile ilgili yazılmış kitaplar ve Menakıpnameler izler.
Bugüne dek, değişik kişi ve yayınevlerinin yayınladığı Hüsniye’yi bu kez biz yayınevi olarak günümüz insanının ve gençlerin anlayacağı akıcı bir Türkçe ile hazırlayıp okuyucuya sunduk.
Hüsniye’nin kimin tarafından ve hangi tarihte yazıldığı çok net bilinmemektedir. Ama bu yönü ile kollektif bir tarih bilincini yansıtması açısından özel ve önemli bir yere sahiptir.
Hüsniye, İslam tarihi içinde bugünde canlı bir tarzda yaşayan; eski bir tartışmayı konu edinmiştir. Günümüzde yaşıyan Alevilik–Sünnilik tartışmasının dinsel temelleri bu kitapta akıcı bir uslupla günümüze taşımıştır. Ayrıca tartışmacı kahraman köle bir kadın olması halife Harun Reşid’in ulaması bilgisi ile güç durumda bırakıp susturması ise, ilgi ile izlenebilecek sinematografik bir olaydır.
Ben Hüsniye’yi tanıyınca O’nu İslam Tarihi’nin yarattığı Fıransızların Jeanne D’ARC’ına benzettim. Jeanne D’ARC’da Hüsniye gibi yoksul bir aileden geliyor. On üç yaşına geldiğinde Tanrı’nın ve azizlerin işgalci İngilizleri Fransa’dan kovması için kendisine seslendiğini çevresindekilere söylemeye başlıyor.
Jeanne D’ARC, 1429’da erkek kılığına girerek Kıralın huzuruna çıkıp kendisinin Tanrı tarafından Kırala taç takmak için görevlendirildiğini ve işgalci İngilizlere karşı savaşmak istediğini anlatmaya çalıştığında Kıral Charles, sorguya çekmesi için O’nu kilise yetkililerine teslim ediyor.
Haftalarca süren sorgudan sonra kilise yetkilileri Jeanne D’ARC’a ikna oluyorlar ve Kıral Charles’e; O’na bir fırsat tanıması önerisinde bulunuyorlar.
Jeanne D’ARC’ın emrine verilen askeri birlik Mayıs 1429’da İngilizleri yenilgiye uğratıyor. Yedi aydır kuşatma altında bulunan Orleans kenti kurtuluyor. Kıral Charles’e 17 Temuz 1429’da Fransa Kıralı olarak taç giydiriyor. Kıral Charles da Jeanne D’ARC’a ve ailesine soyluluk ünvanı veriyor.
Daha sonra İngilizlerle Fransızlar arasında olan savaşlara katıldı. Bir savaşta esir düştü, bir başkasında yaralı olarak savaştı. Ve Jeanne D’ARC tüm yaptıklarını o yıllarda erkek kılığına girmiş bir kadın olarak yaptı. Ingiliz işgali altındaki Romen’de heretiklik suçlaması ile mahkeme önüne çıkarıldı. Fransız Engizisyonu Jeanne D’ARC’ı yargıladı. Uzun süren yargılamalar oldu. Mezarlığa götürülüp öldürüleceği sırada kısmi pişmanlık duyduğunu söyleyerek ölümden döndü. Kadın elbisesi giymeyi kabul etti. Bir kaç gün sonra kararından vazgeçerek kendisini kendisini ziyarete gelen Engizisyon yargıçlarını erkek elbisesi ile karşılayıp kendisinin Tanrı’dan ve azizlerden başka kimseye hesap veremiyeceğini söyledi. Böyle yapınca hakkında daha önce verilen ölüm cezası yerine getirilerek; 30 Mayıs 1431’de Venx-Marche Meydanı’nda Jeanne D’ARC diri diri yakıldı. O son nefsini verirken; Tanrı’nın Buyruğuna uyduğunu ve pişmanlık duymadığını haykırarak, bu dünyayı terk etti.
Ölümünden bir kaç yıl sonra ailesinin baş vurusu üstüne Papa III. (3.) Calixtus’un emri ile toplanan mahkeme 1456’da Jeanne D’ARC’ın suçsuzbulunduğunu açıkladı.
Jeanne D’ARC ölümünden yaklaşık 500 yıl sonra 16 Mayıs 1920’de Papa XV. (15.) Benedictus tarafından aziz ilan edildi.24 Haziran 1920’de Fransız Parlamentosu Mayıs ayının ikinci Pazar gününü Jeanne D’ARC’ın onuruna ulusal bayram ilan etti.
Jeannet D’ARC Fransızların ulusal kahramanıdır. Jeanne D’ARC’ın bazı özelikleri (şüphesiz tümü değil) benim Hüsniye’yi tanımamla ikisi arasında bir parelellik kurmamı sağladı. Belki kadın olmaları veya ikisinin de dinsel misyon ile görevli görülmesi bu benzerliği kurmamda yardımcı oldu.
Hüsniye, Jeanne D’arc’dan yaklaşık 600 yıl önce yaşıyor veya yaşadığı varsayılıyor. Halife Harun Reşit’in sarayına köle bir kadın olarak giriyor. Harun Reşit’in A takımı denebilecek din bilginleri ile hayatına mal olabilecek bir tartışmaya katılıyor. Yürütüyor. Ve onları çok güç durumlarda bırakarak kendi doğrularını onlara kabul ettiriyor. Günümüzden yaklaşık 1100 yıl önce bir bilim kadınının zaferini Hüsniye kitabında tanıyoruz.
Bugün bile bu derece donanımlı kadın bilginlere İslam çoğrafyasında rastlamak olasılığı çok az iken bu işin o tarihte yapılabilmiş olması, durumu daha çok olağanüstüleştiriyor.
Fransız tarihi ve Hırıstiyan tarihi 500 yıl önceki Jeanne D’ARC’ın verdiği mücadeleyi bugün saygı duyarak anıyor. O’nu ulusal kahraman ilan ediyor. O’nu dinsel azizler listesine alıyor. Adına her yıl yortu günü yani; ibadet günü düzenliyor.
Ama İslam Tarihi, günümüzden 1100 yıl önce Jeanne D’ARC’dan ise 600 yıl önce Jeanne D’ARC’ın misyonunu yerine getiren Hüsniye’leri bugün bile İslam Engizisyonlarında ölüme mahküm ediyor. Hüsniye gibi düşünenleri „rafizi“likle suçluyor. (Teslime Nesrin, Bahriye Üçok ve daha niceleri…)
Işte Hırıstiyan coğrafyasındaki iktisadi, sosyal, siyasal, teknolojik gelişme düzeyi ile İslam coğrafyasındaki iktisadi, sosyal, siyasal, teknolojik gelişme düzeyi arasındaki fark; onların Jeanne D’ARC’a bakış açısı ile bizim Hüsniye’ye bakış acımız arasındakifarktan kaynaklanmaktadır. Biz ne zaman Hüsniye’leri Hırıstıyan dünyasının Jeanne D’ARC’ı koyduğu yere koyabilirsek o zaman iki dünya arasındaki bu devasa (dev gibi, çok büyük) farkı kapatmaya yönelik bir adım atmış oluruz.
Beynimizdeki engizisyonları kırıp atmadıkça; tek yanlı olarak; o da bize gerekli olduğu zaman demokrasi, insan hakları, düşünce ve inanç özgürlüğü, hakça bölüşüm gibi istemlerde bulunsak bile, asla inandırıcı olamayız.
Hüsniye’nin özlediğimiz bu sürece olumlu katkısı olması dileği ile….
Cemal Şener, Aralık 1997
Kitap: Hüsniye
Hazırlayan: Ant yayınları
Ekleyen: Seyyid Hakkı