Alevilikte CAN hitabı ve kelime manası

Alevilikte CAN  hitabı ve kelime manası
Can; Farsça kökenli bir kelimedir. Kelime karşılığı: ruh, hayat, diride olan kudret/kuvvet gibi pek çok ifadeleri teşkil etmektedir. Anlamı ise: “Canlı varlıklarda (Insan ve hayvanlarda) yaşamayı sağlayan ve ölümle vücuttan ayrılan madde dışı varlık, ilahi güç/kuvvet.” Yani insanın kendi varlığı, özü anlamında.  

Bazı örnekler: “Gelin canlar bir olalım”, “Cana gelecek mala gelsin”, “canı cana katmak”, “can çıkmayınca huy çıkmaz”, “canı cehenneme”, “canı çıkasıca”, “canı sağ olsun”, “can arkadaşım”, vs. 

Yukardaki örneklerden de alaşılacağı gibi “can” kelimesi insanoğlunu kutsama, yakınlaştırma, yüceltmesidir. Aleviler “Can” kelimesiyle kendi cem/ibadet ayinlerinde, dişi erkek - senlik benlik olayını ortadan kaldırarak sadece “insan” kavramını öne çıkartmışlardır.              

Alevi inancında herşey insan içindir yani insanın gönül kabesi yine insandır ve sonuçta bizler de Allah’ın zahiride/yeryüzünde birer yansıması olduğumuz için insana değer verdiğimiz zaman, Allah’ı yüceltmiş oluruz. Burdaki can kavramı da burdan gelmektedir yani her canlı kendi özünde “can”dır. 

Allah ile insan ayrı düşünülemez. Insan konuşan Kur’an dır, Allah’ın konuşan dili olmuştur... Bu açıdan bir canlı olan insan „can“ dır.

Sonuç olarak
Pir Sultan Abdal’ın, “gelincanlar bir olalım” sözü insan merkezli bir sözdür. “Can” sözcüğüyle senlik benlik, haramlık selamlık ortadan kaldırılarak, “biz” hitabına gidilmiştir. Bundan dolayıdır ki Aleviler Muhammed Ali yolu içinde, “ben”likten siyrilip birlik ve beraberliği sembolize eden “can” hitabını birbirlerine kullanırlar, tabiiki içerdiği anlam yukardaki ifadelerden de anlaşılacağı üezer derindir, derin manadadır.
=Seyyid Hakkı=