Deyiş, Duaz-ı Imam, Mersiye, Ağıt, gibi nefeslerin Alevi inancındaki yeri nedir?

Deyiş, Duaz-ı Imam, Mersiye, Ağıt, gibi nefeslerin Alevi inancındaki yeri nedir?
Alevi inancının, bugünlere taşınmasında önemli bir yere ve konuma sahip olan Duaz-ı Imam, Deyiş, Ağıt ve mersiye gibi nefeslerin, Ulu Ozan’larımızın şahsiyetinde gerçekleştirilmiştir. 

Farklı anlamlar taşıyan nefeslerin tümü, Deyiş’te bir vücut bulmuştur. Dolayısiyle Deyiş denildiği zaman, Alevi inancını çağrıştırır; Acıları simgeler, mazlumdan yana zalime karşı olmayı öğretir, feryad ve umudun dili olmuştur, vs.   

Deyişlerle; Alevi inanç ilmihali yanı sıra, yol ulularımızın, Ehlibeytin, On İki Imamların, Ehli Beyt bendesinin çektikleri acı ve yaşadıkları zulümleri dile getirilmiş, eğitim ve öğretim hizmeti yerine getirilmiştir. Dolayısiyle cepte taşınan, eğitici kitap görevini yerine getirmişlerdir.  

Duaz-ı Imam; Duazdeh kelimesi farsça olup, on iki sayısı anlamına gelir. On iki anlamına gelen Duazdeh On İki Imam için kullanılmış ve dolayısiyle On İki Imam’ı ifade etmektedir.   

Duaz; Cem ibadetlerinde On İki Imam adlarının içinde geçtiği nefeslerdir, deyişlerdir. On İki Imam yanısıra Hz.Muhammed ile beraber peygamberlerin, Şahı Merdan Ali’nin, Fatma Ana’nın, Ehli Beyt isimleri de yer almaktadır. Yukarda saydığımız Yol Ulularımızı anmak, zikretmek ibadettir, duadır ve dolayısiyle Duaz’a, aynı zamanda dua anlamı da yüklenmiştir. Yani Duaz okunduğu zaman, dua ediliyor demektir. 

Duaz’da yol ulularımızın ismi zikredilince cemaat, bir ağızda Allah Allah diyerek baş parmağına niyaz olur ve elini gönlünün üstüne koyarlar. Bu da teslimiyeti ve ikrarara bağlılığı ifade etmektedir.  

Mersiye; Ehli Beyt’in yaşadığı vakalar canladırılır, dile getirilir. Örneğin kerbela vakasını işler, Imam Hüseyin ve Ehli Beyt’ine bağlılığı, sevgiyi, muhabbeti dile getiren bir şiir türüdür. 

Mersiyeler, genelikle On İki Imam ayı’nda; Başta Imam Hüseyin olmak üsere Kerbela katliamı, On İki Imam’a yapılan haksızlıklar, zulümler ve çektikleri çefa dile getirilir. Dolayısiyle zalime, zalimin yandaşlarına lanet okumaktır, insanlık onuruna sahip öıkmaktır. Yukarda da belirtiğimiz gibi ınsanlara yaşanılmış olayları, acıları, zulümleri anlatır, öğretir ve bilgi sahibi eder.   

Ağıt; On İki Imam, Ehli Beyt ve yol ulularının bir bütün olarak; Iyiliklerini, değerlerini, mertliğini, çömertliğini, saygınlığını, bıraktıkları boşluğu, acılarını matem diliyle okunan ezgi, sözlü şiir halidir. 
=Seyyid Hakkı=